Mussel, zijn vroegere inwoners, hun leven & hun huizen

Op dit perceel naast de voormalige Christelijke Gereformeerde Kerk heeft ooit een woning gestaan. Het huis is gebouwd in 1859, tegen de grens van het huidige Musselweg 114 . Abel Freerks Harding en zijn vrouw Jantje Hindriks Wilzing zijn de eigenaars. Niemand van de familie Harding die hier heeft gewoond. We hebben niet kunnen vinden dat zij het beklemrecht van de grond hebben verkocht. Het moet dus verhuurd zijn geweest. Verhuringen van grond, zeker in die tijd, verloopt niet via de notaris en dus zijn de gegevens meestal niet meer te vinden. Gelukkig geeft de Kadastrale Legger van dit perceel een aanwijzing: het huis heeft het kenmerk H26. In 1850 is het Bevolkingsregister van start gegaan en in het boek over de jaren 1860-1870 zien we dat de familie Berend Luikens in huis 26 van wijk H woont. Waarschijnlijk heeft de familie Luikens hier gewoond tot 1 mei 1885. Daarna vestigt het gezin van Friederik Wilhelm Bodewitz zich hier. Op de website is er minder aandacht voor de grondeigenaren. We maken een uitzondering voor Abel en Jantje Harding. Het echtpaar krijgt acht kinderen, maar alleen Elsien en Grietje bereiken de volwassen leeftijd. De andere kinderen komen voor hun tweede levensjaar te overlijden! De kindersterfte was in die tijd groot. Dochter Elsien krijgt met haar man Harm Karskens zeven kinderen, maar als Abel en Jantje komen te overlijden leeft dochter Elsien niet meer en is alleen diens dochter Aaltje nog in leven. De andere kinderen sterven voor hun eerste levensjaar! Er zijn dus twee erfgenamen: kleindochter Aaltje en dochter Grietje, getrouwd met Freerks Hindriks Boels, burgemeester van Nieuwe Pekela. Aaltje is pas tien jaar als ze op 3 maart 1897 eigenaar wordt van de helft van het bezit van haar grootouders; het gaat om zo’n slordige 50 ha bouwland in het oude landschap van Westerwolde. Ook de 20 ha bij de boerderij aan de Bovensteveenweg 1 met een geschatte waarde van ƒ3000 wordt van haar (bron: RHC GrA 2207-6452-39) . Aaltje trouwt in 1910 met Jan Migchels Wubs, maar een jaar na haar huwelijk komt de dan vijfentwintigjarige Aaltje kinderloos te overlijden. Blijkbaar is Aaltje onder huwelijkse voorwaarden getrouwd, want niet haar man, maar vader Harm Karskens erft het bezit van zijn dochter. Karskens heeft dan een hoop bezittingen maar staat alleen op de wereld. Zijn vrouw en de andere zes kinderen, zijn al jaren dood. Kinderen waren in die tijd ook een zekerheid voor een goede oudedagsvoorziening. In dat licht zal hij ook het besluit hebben genomen dat hij op 15 mei 1913 vastlegt bij notaris van Ingen in Wedde. Ook zwager Freerk Hindriks Boels is bij dat moment aanwezig. Harm schenkt Freerk al zijn landerijen met als voorwaarde dat Harm recht blijft houden op het vruchtgebruik er van (de huur). Harm is dus verzekerd van een goed bestaan voor de rest van zijn leven maar heeft er verder geen omkijken naar (bron: RHC GrA T122-279-222) . Ook Freerk zal tevreden zijn met het kapitaal dat hij in de schoot krijgt geworpen. Desondanks blijft het vreemd, want andere erfgenamen (Harm heeft o.a. nog een broer) zet hij daarmee buitenspel. Harm zal er zijn reden voor hebben gehad. Harm overlijdt op 16 januari 1915. Terug naar de familie Bodewitz, de huurders van dit perceel. In de bovenstaande tabel staan de genealogische gegevens van de familie Bodewitz. Er is nog heel wat bij te vertellen. Zo is Hindrik, geboren in 1860 te Plaggenborg, aangegeven door Friederik, maar hij wordt niet genoemd als vader. Hij is dan nog niet getrouwd, maar met de aangifte erkent Friederik feitelijk dat het kind door hem is verwekt. Een jaar later trouwt hij alsnog met de moeder, Geertje Bos. Pas vijftien jaar later, op 21 april 1875, krijgt Friederik het op naam. De moeder van het kind is dan allang overleden. Raar, want in onecht geboren kinderen worden vaak gewettigd bij het huwelijk van de moeder en als zodanig bijgeschreven in de huwelijksakte. De andere zoon, Geert, wordt aangegeven met de achternaam Bodewits. Het is pa Friederik misschien niet eens opgevallen bij het voorlezen van de akte, maar vanaf dat moment draagt Geert, en dus ook zijn kinderen, een andere naam dan zijn vader. Gebeurde vaak in die tijd, waar weinig mensen het lezen beheersten. Ze moesten afgaan op wat ze horen en dan is het verschil tussen een S en een Z wel erg klein. In de schuur van Bodewitz heeft de Christelijke Gereformeerde Kerk een tijdje de kerkdiensten gehouden. Het was in de periode voordat de gemeente zelf over een kerkgebouw Ironisch genoeg verrees enkele jaren later op het naastliggende perceel grond een kerkje van deze gemeente. We switchen nog even weer naar Freerk Hindriks Boels. Als Harm Karskens komt te overlijden kan hij zijn bezit te gelde maken. Dat doet hij dan ook, maar voordat hij dat doet schenkt hij op 12 oktober 1915 een stukje van zijn perceel aan Frederik Bodewitz, zoon van de bewoners van de boerderij. Ongetwijfeld is er een overeenkomst dat Frederik verplicht om op dat stuk een huis te bouwen zodat de boerderij kan worden ontruimd. Dat perceel grond kennen we later als Bovensteveenweg 2 . Hierna splitst Boels het overblijvende perceel op in afzonderlijke delen, waaronder een viertal “huisplaatsen aan de sintelweg bij het Vledderkanaal.” Op 20 oktober 1915 gaat alles onder de hamer. Geert Wubs, landbouwer in Roswinkel doet het hoogste bod op de boerderij: ƒ 4100. Samen met de andere percelen resulteert de veiling in een opbrengst van ƒ 11 . 750. Boels vindt het onvoldoende en denkt dat de percelen in één gezamenlijke koop meer op kunnen leveren. Er komt een nieuwe veiling op 29 oktober 1915 . Boels krijgt gelijk. De Musselkanaalster Gerhardus Bernardus Meijer, landeigenaar en voormalig smid en scheepstimmerman, heeft er ƒ 13 . 375 voor over; hij wordt de nieuwe eigenaar (bron RHC GrA 120-76-6018) . Meijer heeft nooit in Mussel gewoond. De familie Bodewitz verhuist in 1916 naar Bovensteveenweg 2 en in 1921 breekt Meijer de boerderij af. Musselweg 114 Musselweg 115 Musselweg 71 t/m 115

versie oktober 2020

klik op de afbeeldingen en schema’s voor een vergroting

Nieuwsblad v/h Noorden 9 oktober 1915

Friederik en Aaltje Bodewitz (overgenomen uit het jubileumboek van de CGK te Mussel)

Situatie 1859. Perceel C1643 is de boerderij op Musselweg 114a (bron RHC GrA kadasterviewer)

Situatie 1916; onder het vroegere kerkje van de CGK en links daarvan de boerderij op Musselweg 114a (bron RHC GrA kadasterviewer)