Mussel, zijn vroegere inwoners, hun leven & hun huizen

Musselweg 15a kennen we nu als een garagebedrijf. Ooit was het heideland in bezit van de markegenoten van Onstwedde. Bij de verdeling van de markegronden wordt het toegewezen aan Hendrik Hendrik Leffers uit Onstwedde. In 1835 verkoopt Leffers het aan Bront Gerrits Kruizinga. Een akte ontbreekt, want de registratie van de verkopen van onroerend goed was nog net niet geregeld. Bront kwam uit Stadskanaal en was er bakker. In Mussel wachtte hem een zware klus: de heide moest worden omgetoverd in vruchtbare landbouwgrond. Hij bouwt er een onderkomen. De kadastrale legger heeft het over een huis, maar in die tijd zal het een benaming zijn geweest voor een soort plaggenhut. De bevolkingsregisters waren nog niet ingevoerd, maar Bront zal er zijn komen wonen met zijn vrouw Hinderkien Schuur, drie eigen kinderen en twee kinderen uit een eerder huwelijk van zijn vrouw met Kristiaan Roelfs Jager. Het zat Bront niet mee; kort na de verhuizing overlijdt zijn vrouw en blijft hij alleen achter met 6 kleinere kinderen. De jongste was nog maar een half jaar, de oudste 12 jaar. Bront is niet opnieuw getrouwd. De elfjarige Elsien zal gezorgd hebben voor het werk in huis. Bront heeft nog kort inwoning gehad van het gezin van Harm Bunte en Hanna Haan. Op 13 oktober 1869 verkoopt Bront de woning met ca. 1,5 bunder grond voor ƒ1000,- aan zijn zoon Hendrik Bronts Kruizinga en diens vrouw Wubke Jans Erens (bron RHC GrA T2207-6216-75) . Op 26 maart 1887 zit Hendrik in het beklaagdenbankje van de arrondissementsrechtbank in Winschoten. Bij het uitschrijven van een bekeuring aan zoon Hendrik (betrapt voor een overtreding op de jachtwet) heeft Hendrik sr. de commiezen beledigd (“ gij zijt gemeene smeerlappen, dit zijn uw zaken niet, verrek gemeene ploerten” ). Staande voor het hekje heeft Hendrik, net als zijn zoon Bruno, opgeroepen als getuige, een acute geheugenstoornis: “i k herinner me niet dat ik de commiezen heb uitgescholden, maar zulks kan wel geschied zijn ”... De rechter geeft een boete van ƒ8,- (bron RHC GrA T882-159-106) . Op 20 oktober 1897 verkoopt Hendrik zijn boeltje, samen met een huis op Musselweg 2, voor ƒ2550 aan zijn schoonzoon, Jan van Klinken (bron RHC GrA T122-231-143) . Musselweg 2 is waarschijnlijk het woonadres van de familie Van Klinken. Daar zijn ze blijven wonen tot na de dood van Jan en daar vindt u ook de genealogische gegevens van zijn gezin. Nog geen vier maanden na de aankoop verkoopt Jan van Klinken, op 5 februari 1898 beide huizen aan zijn zwager, de jonge Hendrik Kruizinga. Jan doet het over voor dezelfde prijs, dus ook voor ƒ2550 (bron RHC GrA T122-232-22) . In een akte van 20 januari 1905 lezen we weer over Hendrik. Hij is dan weduwnaar van Johanna Sanders. Een bezoek aan de notaris is nodig om zijn bezit van dat moment vast te leggen. Zo werd de waarde van het erfdeel van de kinderen beschreven voor later tijd als ze aanspraak op hun erfdeel wilden maken. Voor ons geeft het inkijk hoe groot het boerenbedrijf van Kruizinga was. Tot het bezit behoorde een paard, vier koeien, twee pinken en een varken. Het roerende goed had een waarde van zo’n ƒ1100. Daarnaast was er iets meer dan 3 ha landbouwgrond. In de akte worden tien percelen genoemd (bron RHC GrA 119-119-6279) . In 1908 trouwt Hendrik Kruizinga met Geertruida Moorlag van Musselweg 23 . In 1920 gaat het huis door brand verloren. Het oude huis wordt niet weer opgebouwd. Het gezin verhuist naar Musselweg 2 . Op 20 juni 1921 geven onze Hendrik (senior geworden inmiddels) en zijn zoons Hendrik (de nieuwe junior) en Evert hun bezit als onderpand aan Geert Jans Sterenborg uit Onstwedde; er wordt ƒ8000 geleend (bron RHC GrA T120-105-347) . Waarvoor ze het geld nodig hadden? Ongetwijfeld voor de bouw van een nieuw huis. Met de lening stoppen ze hun hoofd in een strop, want het gaat financieel niet goed met de familie; ze kunnen hun betalingsverplichting niet nakomen! Om zijn geld terug te krijgen besluit Sterenborg op 2 februari 1928 tot verkoop van het onroerend goed. Naast het nieuwe onderkomen en diverse percelen landbouwgrond komt ook een stuk grond voor aan de weg op Musselweg 15 onder de hamer. Het is door Kruizinga tot aan 1942 verhuurt aan de plaatselijke “stoomdorschvereeniging”. Ze willen er een kleine loods bouwen. Bij monde van landbouwer Schuur koopt de vereniging voor ƒ500 de grond (bron RHC GrA T120-134-30) . Zo omstreeks 1952 koopt de dorsvereniging een perceel grond aan de Zandtangerweg en bouwen ze daar een nieuwe, grotere loods. De loods op Musselweg 15a komt op 2 juli 1953 in eigendom van Meeme Folkers. Hij heeft het met de dorsvereniging geruild tegen een stuk grond elders in het dorp. Om het verschil in waarde te compenseren geeft Folkers nog ƒ250 toe op de ruiling (bron RHC GrA OZ$-1069-052-WST) . Wordt vervolgd…… Musselweg 15 Musselweg 15b Musselweg 1 t.m.39

versie november 2018

klik op de afbeeldingen en schema’s voor een vergroting

kadastertekening uit 1912; perceel 2318 is Musselweg 15a (bron RHC GrA, kadasterviewer)

Situatie 1922/1923; de opslagloods van de Coöperatieve Stoomdorschvereeniging Mussel en omstreken” is klaar (bron RHC GrA, kadasterviewer)

Kruizinga is secretaris van de in 1913 opgerichte dorsvereniging (Nieuwsblad v.h. Noorden 10 maart 1913)

De brand bij de fam.Kruizinga (bron Limburger koerier 25 juni 1920)