Café “Summertime”, omstreeks 1980 collectie RHC GrA

De geschiedenis van Musselweg 41 begint bij de geschiedenis van Zandtangerweg 1b/c waar de vader van Jan Hendriks Kamies een woning had staan. Op zeker moment moet het in zijn bezit zijn gekomen. Op 30 maart 1867 staat het huis er niet meer en verkoopt Jan zijn grondstuk langs de Zandtangerweg. Geessien Hendriks Twiest, weduwe van Jan Willems Wubs is voor ƒ455 de nieuwe eigenaar. (bron RHC GrA 122-165-87) . Bij de koop van dit perceel woonde ze ‘ergens’ op de Oomsberg; sinds kort, want op 15 maart 1866 had ze haar woonhuis in Barlage en een stuk heideland op de Onstwedder-Tange verkocht (bron RHC GrA T119-27-35) . Een kadastertekening uit 1868 bewijst dat ze al snel een woning op haar nieuwe perceel in Mussel bouwde; niet op de plek van het vroegere woonhuis van Kamies, maar op de hoek van de kruising Musselweg en Zandtangerweg. Ze woont er met haar twee zoons Hindrik en Migchel. Om kompleet te blijven plaatsen we de genealogische gegevens van haar gezin, hoewel de meeste gezinsleden nooit op deze plek hebben gewoond. Op 8 oktober 1877 koopt Jacob Harms Timmer van Zandtangerweg 43 het bouwland en de “behuizing” voor ƒ1520,- (bron: RHC GrA 112-158-228) . Jacob investeert flink in het pand, want in de latere verkoopakte is sprake van “een nieuwe behuizing”. Het zal Jacob dus zijn geweest die de boerderij heeft gebouwd, zoals we die op de foto’s in de kantlijn zien. Volgens de omschrijving in die latere koopakte, was er in het nieuwe pand behalve een brood- en klein-bakkerij, ook een kruidenierswinkel en een herberg gevestigd. Jacob was bakker van beroep en hij heeft dus gezorgd voor de bestemming zoals we het nu kennen. Wel een gok, want waarschijnlijk had overbuurman Fennema op Musselweg 40 ook een bakkerij. Ook de inkomsten uit de herberg zullen gering zijn geweest; een tapvergunning had Jacob niet. De behuizing was geschikt voor de landbouw en veeteelt. Ongetwijfeld was Jacob dus ook boer en ze moeten vooral hebben geleefd van de opbrengsten van het land en het vee. Op 9 december 1884 verkoopt hij in een publiekelijke verkoop de zaak met behoorlijk verlies. Ondanks de investering in een nieuw pand gaat het over in andere handen voor slechts ƒ1340 (bron RHC GrA 112-183-257) . Het zou dus kunnen dat de verkoop gedwongen is geweest i.v.m. een faillissement. Jacob en Titia vertrekken naar Winschoten, hun oude omgeving, waar hij kramer (marktkoopman) en broodventer wordt; het boerenleven is afgezworen lijkt het. De nieuwe eigenaar wordt Jan Volders (volgens de akte) geboren op Musselweg 69b . Wij kennen hem als Jan Scheper (hij tekent de verkoopakte ook met die naam); de familie Scheper bediende zich vaak van de achternaam Volders en heel soms van de achternaam Wever. In de archieven van de Kamer van koophandel is terug te vinden dat Jan Scheper op 28 februari 1884 het café heeft geopend (bron: RHC GrA T2524-2302816) . Omdat het gaat om een dossier dat later is opgesteld, zal deze datum fout zijn, want het lag dus voor de datum van aankoop. We lezen nooit meer iets over de bakkerij; waarschijnlijk is die activiteit niet winstgevend genoeg geweest en afgestoten. Op 7 mei 1894 is het tijd voor een feestje, want Jan krijgt toestemming om naast bier ook sterk alcoholhoudende dranken te verkopen (bron RHC GrA 122-362-78). Vanaf dat moment is het pand dus een volwaardige kroeg! Van oudsher was er in het dorp de belangrijkste rol weggelegd voor de kerk. Toch was er een tijd dat het dorp meer kroegen kende dan kerken! Het café van Jan Scheper is altijd de belangrijkste van de vier kroegen op het dorp geweest. De kroeg vormde een leuke bron van neveninkomsten. Natuurlijk was er een vaste klantenkring. Sinds begin 1900 zal er aanloop zijn geweest uit het veen, omdat het kanaal uit Vledderveen was voltooid en de zwaaikom aan de overzijde van het café was gelegen. Openbare verhuur of - verkoop van huizen en landbouwgrond vonden vaak plaats in de kroeg, net als vergaderingen van allerlei maatschappelijke verenigingen. Jan zal er blij mee zijn geweest. Op 11 maart 1903 koopt Jan van de erven van buurman Berend Meems de grondstukken van Musselweg 43 en Musselweg 45/47 (bron RHC GrA T122-240-25) . Jan heeft het gevoegd bij zijn landbouwgrond. In de beginjaren was Jan Scheper dan ook allereerst boer; zijn landerijen lopen aan de noordoost-kant van de Zandtangerweg. Na het overlijden van zijn vrouw, Maria Kroon, worden de bezittingen geïnventariseerd. Jan heeft een paard, drie koeien, drie pinken, twee schapen, een varken en een toom kippen. Ook heeft hij blijkbaar nog steeds een winkel, want er was voor ƒ25,- aan “winkelgoederen” in bezit. Daarnaast had hij “beien” ter waarde van ƒ20,- (bron RHC GrA 119-119-6384). Boer, winkelier, kastelein, imker, Jan had een druk bestaan. Dat vond hij zelf waarschijnlijk ook want in 1907 besluit Jan om zijn levende have af te stoten; hij verkoopt op 14 maart bij opbod 6 varkens, 3 koeien en 2 schapen. Het paard wil hij blijkbaar houden en ook van verkoop van landbouwgerei is geen sprake; het landwerk zal hij zijn blijven doen. Opvallend is de verkoop van 18 stoelen, waarschijnlijk om plaats te maken voor nieuwe; een teken dat Jan wil investeren in het café (bron RHC GrA 120-50-1729) . Op 13 november 1911 volgt de boedelscheiding van de bezittingen om zijn kinderen uit zijn eerste huwelijk hun erfdeel te geven. Jan is dan al meer dan twee jaar getrouwd met Gepke Reints. Schoonzoon Harm Kuipers koopt uit de boedel van zijn schoonvader een perceel grond vanaf de latere smederij op Musselweg 43 tot de grens met de boerderij op Musselweg 49 (bron RHC GrA-119-138-???) : de “geboorte” van Musselweg 47 zit er aan te komen. Op 8 april 1920 verkoopt Jan een stuk van zijn perceel aan de Zandtangerweg aan Andries Rindert Borgeld: de bouw van een huis op Zandtangerweg 35 is aanstaande. Jan is vader van zeventien kinderen uit drie huwelijken: zeven kinderen uit zijn eerste huwelijk met Maria Kroon, drie uit zijn huwelijk met Gepke Reints en zeven uit zijn huwelijk met Grietje Speelman. Grietje was de huishoudster van de familie Scheper. Op 12 juli 1924 wordt ze gearresteerd voor kindermoord. Uit de overheidsstukken wordt niet duidelijk wat er precies aan de hand is. In de archieven van het gevangeniswezen is te vinden dat de rechter-commissaris op 10 juli 1924, de 27 e verjaardag van Grietje, bevel geeft tot voorlopige aanhouding. De Haagsche Courant meldt dat ze haar pasgeboren baby zou hebben gedood. Op 15 juli besluit de arrondissementsrechtbank tot gevangenhouding en op 14 augustus gelast de Officier van Justitie de invrijheidsstelling van Grietje (bron RHC GrA T2027-68) . Waarschijnlijk is het niet tot een rechtszitting gekomen; althans, tot op heden is hierover nog niets gevonden in de archieven van de Arrondissementsrechtbank in Winschoten. Grietje is op dat moment enkele maanden zwanger. Het bericht in de Haagsche Courant kan dus gewoon niet kloppen. Kranten, die haar eerder met naam en toenaam aan de schandpaal hebben genageld, schrijven er niet meer over. Ging het misschien om een poging tot een illegale abortus? Grietje zal de littekens van deze zaak de rest van haar leven mee moeten torsen. Voor Jan was het geen belemmering om enkele maanden later met Grietje te trouwen. Het leeftijdsverschil tussen beide partners was bijna veertig jaar, maar de zwangerschap van Grietje was een goede reden om dit verschil voor lief te nemen. Scheper wil het blijkbaar kalmer aan gaan doen. Op 25 maart 1929 is er een openbare veiling en komt het café en de bijbehorende landerijen in bezit van Jan Bick. Bick telt daar ƒ10125 voor neer (bron RHC Gra 122-362-78) en Jan Scheper verhuist met zijn gezin naar Tweede Exloërmond. Jan Bick pakt de zaak rigoureus aan; in het dagblad “De Noord-Ooster” van 1 maart 1932 vinden we een advertentie van Bick waarin het slopen van het bestaande gebouw en de bouw van een nieuw café worden aanbesteedt. In de jaren daarna verkoopt Jan Bick geleidelijk aan zijn bezit aan landbouwgrond langs de Zandtangerweg en veel van die panden zullen de start van hun verhaal op deze pagina gaan beginnen: • 15 februari 1933, schoenmaker Hilbert Meijer koopt Zandtangerweg 5 voor ƒ400,- • 4 december 1933: koopman Roelf Buist koopt Zandtangerweg 7 ” voor ƒ400,- • 19 maart 1934: Johannes Hermannus Berndt koopt het “perceel Zandtangerweg 1 b/c ” voor ƒ193,75 • 10 december 1934: Gerhard Vosse en Berend Koning kopen het perceel ten westen van de smederij op Zandtangerweg 33 voor ƒ562,50 • 30 oktober 1935: Zandtangerweg 9 voor ƒ400 aan Vriezo de Vries • 19 augustus 1938: Zandtangerweg 15 voor ƒ537,50 aan Hendrik Jonker • 9 november 1938: Zandtangerweg 17 voor ƒ550,- aan Bene Johannes De handelsman Bick laat in alle verkoopakten opnemen dat ter plekke geen cafe mag worden gevestigd. Op 17 april 1941 verkoopt Bick zijn zaak voor ƒ10750 aan Lenze Middel. Natuurlijk geldt er een concurrentiebeding: Bick mag geen café meer beginnen in Mussel (bron RHC GrA T2207- 6944-16) . Lenze Middel is getrouwd met een kleindochter van Jan Scheper, een vorige eigenaar van de kroeg. Middel woonde met zijn vrouw en kind in bij zijn schoonouders, Klaas Brinks en Jeltje Scheper, aan de overzijde van de straat op Musselweg 39 . Op 17 november 1954 geeft Middel de kroeg door aan Pieter Jonkman die er ƒ35000 voor over heeft. Voor de inventaris en de overschrijving van de tapvergunning geeft Jonkman ƒ10000 (bron: RHC GrA OZ4-1084-094-WST) . Jonkman houdt het caféleven bijna 10 jaar vol. Op 23 april 1963 verkoopt hij de zaak aan Jans Wijnholds, expediteur uit Musselkanaal. Wijnholds betaalt ƒ40000 voor het onroerend goed en ƒ15000 voor goodwill, tapvergunning en inventaris. Jonkman zegt toe dat hij zich in de gemeente Onstwedde niet bezig gaat houden met iets dat van doen heeft met de Horeca (bron: RHC GrA OZ4-1187-0045-WST) . Wordt vervolgd…….. Musselweg 40 Musselweg 42 Musselweg 40 t/m 70

Haagsche Courant, 11 juli 1924

ansichtkaart 1955 (collectie Jacco Pranger)